Al lang droomde uw webmaster van een stoomtreinsafari in Zuid-Afrika. In juli 2024 lukte het eindelijk eens om deel te nemen aan een tour, georganiseerd door Farrail. De verwachtingen waren hooggespannen: er werd een fraai programma aangekondigd met in de hoofdrol 2 locomotieven van de reeks 15F, aangevuld met een 25NC. In Sandstone zouden we genieten van de NGG 13 49, de NG 15 17 en de NGG 16 153. Bovendien zouden we naast fraaie goederentreinen ook worden getrakteerd op een klassieke homogene Zuid-Afrikaanse reizigerstrein achter de 15F én zouden we bovendien een aanzienlijk deel van de reis fotograferen op een heuvelachtige spoorlijn waar geen regulier verkeer meer is, waardoor we het rijk alleen zouden hebben. Je zou voor minder enthousiast worden...
De titel van deze reportage verraadt echter al dat het allemaal niet geheel volgens plan verliep. Eén van de 15F's hebben we net zoals de reizigerstrein nooit gezien. Op het spectaculairste traject zijn we nooit geraakt. Bovendien (en dat vond uw webmaster het ergste) hebben we buiten Sandstone maar één keer echt kunnen genieten van ochtendstoom op de volle baan. Gelukkig kon met name de laatste dagen van de reis de schade nog enigszins worden beperkt door de niet nalatende ijver van de reisleiding om er het beste van te maken. Uw webmaster houdt dan ook een enorm dubbel gevoel over aan deze stoomtreinsafari: enerzijds is hij tevreden dat hij heeft deelgenomen en konden er meerdere leuke opnames worden gemaakt, anderzijds blijft de wrange nasmaak dat het wel érg vaak misliep op momenten dat er zoveel meer in had kunnen zitten. Aan de niet-aflatende inzet van een aantal direct betrokkenen lag het alleszins niet. Om maar één voorbeeld te noemen: de manier hoe de locomotiefbemanningen dag en nacht bleven knokken om de deelnemers hun foto's te bezorgen, maakte écht indruk!
De schijnbare tegenstelling van zéér veel gedoe tijdens de reis versus een aantal erg leuke foto's maakt dat uw webmaster zwaar zal nadenken of hij nog eens aan een dergelijke safari in Zuid-Afrika zou meedoen, moest de gelegenheid zich opnieuw voordoen. Veel zal daarbij afhangen hoe realistisch het reisprogramma dan oogt, stevig rekening houdend met de ervaringen van dit avontuur.
° 17/07/24
Na aankomst in Johannesburg gaat het meteen per bus richting Bloemfontein, de uitvalsbasis voor een aanzienlijk deel van onze tour. Aangekomen in het depot is stoker Hawkin net bezig met het vullen van de tender van de 25NC 3437. Deze locomotief zal vannacht worden opgestookt om morgen de tour aan te vatten. Hoog in de hemel hangt Manneke Maan. Let zeker ook even op de opschriften in het Engels en Afrikaans om het personeel te waarschuwen voor het gevaar op elektrocutie.
Terwijl de meeste deelnemers alweer in de bus zitten, genieten we met een vijftal fotografen nog even van de spectaculaire avondschemering boven het depot. Links zien we de 24 3631 met wat verder op hetzelfde spoor de 25NC 3410 'City of Bloemfontein' en de GMAM 4114. Daarnaast staat de 25NC 3437 en rechts in de loods staat tenslotte ook de 15F 2976. Het personeel maakt ondertussen rustig een babbeltje alvorens te starten met het opstoken van de 25NC 3437.
° 18/07/24
Een dagje later beginnen we er écht aan en mag de 25NC 3437 met een goederentrein van Bloemfontein naar Kimberley rijden. De trein wordt door een nukkige chef in Bloemfontein urenlang opgehouden, waardoor er van ochtendstoom al lang geen sprake meer is. Bovendien zijn de gewenste goederenwagens niet tijdig in Bloemfontein geraakt, waardoor dient te worden geïmproviseerd met gelukkig aanwezige cementwagens. Deze cementwagens werden vroeger ook nog met stoomtractie vervoerd, dus dat is dan weer een meevaller. Op deze foto rijdt de trein het station van Kloofeind binnen.
In Kloofeind worden enkele gesmaakte schijnvertrekken uitgevoerd. Doordat de zon al stevig is geklommen, is er van witte rook uiteraard geen sprake meer. Maar goed, zelfs met een mager rookpluimpje is het een knap zicht wanneer de 25NC 3437 met haar trein voorbij rijdt.
Bij een volgend schijnvertrek is de stoker goed zijn best aan het doen. Door de drone er op uit te sturen, kan deze foto worden gemaakt waarbij ook de heuvels op de achtergrond mooi in beeld kunnen worden genomen.
Ondertussen staat uw webmaster aan de wissel waar de trein weer het hoofdspoor oprijdt. Geen toeval natuurlijk, want om aan te geven naar/van welk spoor de trein rijdt, worden hier kleine mechanische seinarmpjes gebruikt. Simpel, efficiënt én fotogeniek!
Wat verderop kruist de weg de spoorlijn via een brug. Dat biedt uiteraard opties en dus wordt ook hier de trein gefotografeerd. Aanvankelijk twijfelde uw webmaster wat over de gekozen positie, maar doordat de achterkant van de goederentrein nog nét zichtbaar is doorheen de rookpluim van de stomer, is hij er uiteindelijk toch tevreden mee.
We schuiven nu een eind op richting De Brug. In een typisch Afrikaans landschap zien we de knappe 25NC 3437 opnieuw met haar goederentrein naar Kimberley.
Zoals in enkele stationnetjes in de omgeving, vinden we in De Brug graansilo's met een spooraansluiting. Dit vormt natuurlijk een ideale achtergrond voor de vertrekkende stoomtrein.
Onderweg moet er water worden genomen. Dit blijkt uiteindelijk vrij lang te duren, waardoor we een deel van het mooie namiddaglicht missen en het uiteindelijk zelfs spannend begint te worden of we last gaan hebben van slagschaduwen aan het volgende fotopunt. Uiteindelijk loopt het nog nét goed af en worden we op een schitterende doorkomst getrakteerd in deze bocht vlak voor Petrusburg.
Na de vorige foto zou ons geluk snel keren... Het plan was om met laag avondlicht enkele schijnvertrekken in het station uit te voeren, maar de dagelijke mangaanertstrein van de mijn in Mamatwan naar de haven van East London moet onze fototrein kruisen. Logisch dat het normale verkeer voorrang heeft en dus is het wachten terwijl cruciale minuten voorbij tikken. Nét te laat voor een standaardopname vertrekt de trein weer, uw webmaster kiest met enkele andere deelnemers voor dit standpunt op de volle baan. Minder dan vijf minuten voor zonsondergang kan dit sfeerbeeld worden gemaakt en zit de dag erop.
° 19/07/24
Vandaag start bijzonder moeizaam... Transnet (de Zuid-Afrikaanse infrabeheerder) slaagt erin om onze fototrein pas rond 11u te laten vertrekken, hoewel er sinds 7u 's ochtends geen andere trein op de lijn te zien was. Aan de eerste fotolocatie is het sowieso al veel te laat voor ochtendstoom, maar staat de zon ondertussen ook vrij slecht tegen dat de trein eindelijk passeert. Om het nog erger te maken, rookt de locomotief totaal niet. Bij de volgende locatie verloopt de passage van de trein helaas niet bepaald beter... We springen dus ineens naar het knapste motief op de spoorlijn van Kimberley naar Bloemfontein. Uiteindelijk is het ook hier nog eens zo'n 4u wachten, maar de beloning mag er wezen! De zon staat al laag genoeg voor een zilveren glintshot wanneer de 25NC 3437 met haar goederentrein naar Bloemfontein de Modderrivier oversteekt nabij Perdeberg. Ineens krijgt de schijnbaar verloren dag alsnog een bijzonder spectaculaire wending...
Werkelijk 3 seconden heeft uw webmaster om zijn camera in te ruilen voor de afstandsbediening van de drone... Een beetje tegen de verwachtingen in, lukt het hem nog nét om tijdig een opname te maken met de drone die al enkele minuten klaarhing. Met een overdosis geluk blijkt de locomotief precies op de juiste plek te rijden wanneer deze luchtfoto wordt gemaakt.
Snel wordt iedereen de fotobussen in gedirigeerd, zodat we nabij de heuvel van Gruisbank een gouden glintshot kunnen maken. Zodra iedereen positie heeft ingenomen, wordt de 25NC 3437 in beweging gebracht. Met de zoomlens op de camera begint het prijsschieten... Onze zenuwen zullen deze tour nog aardig op de proef worden gesteld, maar vandaag wordt er niet geklaagd dat we bijna 8u moesten wachten voor slechts enkele foto's. Het beste schijnvertrek van de tour is zonet begonnen!
Enkele honderden meters verderop maakt de spoorlijn een bocht van net geen 90° vlak voor een hoge heuvel. Zo heeft uw webmaster ze graag: de locomotief steekt fantastisch af voor de donkere zijde van die heuvel.
Met gezwinde spoed wordt de zoomlens voor het standaardobjectief ingeruild terwijl de trein langzaam maar met harde cilinderslagen nadert. Met het kiekenvel op het lijf is het tijd voor de shot van de dag en misschien wel van de reis? Op het perfecte moment rijdt de 25NC 3437 de fotografen voorbij. Zo, die hebben we toch maar mooi binnen!
Er is nog nét voldoende tijd voor een extra schijnvertrek. Seconden na zonsondergang passeert de trein opnieuw de groep fotografen. Omdat de schemering zich snel inzet, besluit uw webmaster plat op de buik te gaan. Dit mag u letterlijk nemen ;-) Wat zou treinenfotografie zijn zonder tegenlicht?
° 20/07/24
Zoals meermaals tijdens deze reis, wordt teveel geluk meteen weer afgestraft... Een uur na het maken van de laatste foto gisterenavond, kregen we te horen dat de locomotief niet voldoende water meer had om eindbestemming Bloemfontein te halen. De infrabeheerder Transnet is "not amused" omdat er uiteindelijk ook een reguliere trein een tijdje geblokkeerd stond. Dat dit hun eigen fout is door 's ochtends de trein zo lang op te houden, vergeten ze gemakkelijkheidshalve maar even. Lang verhaal kort: er moet een hoop worden geregeld, waardoor de volgende dag pas rond de middag kan starten (en wederom: bye bye ochtendstoom...). Voordat we de trein uiteindelijk tegemoet rijden, kan toch nog even een foto worden gemaakt van deze sympathieke gasten die wel willen poseren op deze bijna antieke Mercedes 200.
Wanneer we met de deelnemers in De Brug aankomen, staat de locomotief gelukkig onder stoom én met een volle tender klaar voor de actie. Het is nog even wachten op het eerste schijnvertrek, dus is er tijd voor wat alternatieve sfeeropnames. Vanuit het vroegere kantoor van de stationschef valt op hoe groot de "Vanderbilt-tender" van deze 25NC wel niet is. Niet verwonderlijk dat deze tenders populair waren in Zuid-Afrika, maar of ze ook mooi zijn?
Het stationnetje van De Brug biedt meerdere toffe motieven. Terwijl er nog wat scheppen kolen in de vuurkist van de 25NC 3437 verdwijnen, kan deze leuke doorkijk nog worden gefotografeerd.
Tijd voor een eerste schijnvertrek. Met een fraaie rookpluim rijdt de locomotief met haar goederentrein de groep fotografen voorbij. Fraai, ware het niet dat snel zou blijken dat de locomotief deze witte rookpluimen produceert door "pruimen": het gedrag waarbij gecondenseerd water richting de cilinders gaat, wat absoluut niet gezond is voor die cilinders aangezien men daardoor continu met open cilinderspuiers moet rijden en de smeerolie al snel mee uit de cilinders wordt geblazen. Het alternatief (waterslag) zou de locomotief nog veel erger beschadigen...
Ook bij het volgende schijnvertrek begint de locomotief weer te pruimen. Nét voordat de cilinderspuiers volledig worden geopend, kan nog nét deze foto worden gemaakt. De ironie wil dat net door dat pruimen nu toch enkele foto's met witte rook gemaakt kunnen worden.
In de buurt van Kloofeind klimt het merendeel van de groep op een heuvelrand. Door de donkere achtergrond op dat punt, beslissen we met enkele deelnemers wat verder te wandelen tot aan deze fraaie boom. Dat blijkt geen foute zet! Met een knappe rookpluim (en zonder te pruimen) worden we getrakteerd op een knappe doorkomst van de goederentrein. Zo ziet uw webmaster ze graag!
Wederom is ons geluk opgebruikt... Het vertrek vanuit Kloofeind is eerder inspiratieloos: door het warme weer rookt de locomotief nagenoeg niet meer. Ach ja, ook dat is stoomtractie... Na deze passage vindt een van de chefs in Bloemfontein dat het welletjes is geweest: de stoomtrein moet meteen naar het vormingsstation verder rijden, dus tot zover de schijnvertrekken voor vandaag...
Nadat de goederenwagens in de vorming achter werden gelaten, moet de 25NC 3437 nog worden gedriehoekt alvorens de locomotief zal worden afgesteld. Na dat driehoeken is uw webmaster de enige deelnemer die nog even deze passage door het depot fotografeert. Hoe Afrikaans wil je de entourage hebben?
° 21/07/24
Vandaag wordt een record gevestigd, echter niet in de positieve zin! Het is enkele minuten voor vieren wanneer we onze eerste actiefoto van de dag maken... Na weer de nodige vertragingsmanoeuvers door Transnet, blijkt de 15F 2976 (onze stoomlocomotief voor de komende dagen) de geleverde steenkool absoluut niet goed te verteren. De bemanning heeft het bijzonder zwaar om de locomotief enigszins op druk te houden. Even, heel even, wordt dit alles vergeten bij de passage van onze fototrein in Likatlong.
We rijden verder naar een fotopunt met oude telegraafmasten in de buurt van Thaba'Nchu, waar we de ernstig vertraagde trein nog een tweede keer kunnen fotograferen. Het plan is om nog een glintshot te maken, maar dikke sluierwolken dreigen roet in het eten te strooien. Uw webmaster kiest daarom voor deze opname met wat meer zoom, zo ziet de scène er toch nog sfeervol uit.
De reisleiding hoopt toch nog op een glintshot en laat de trein opduwen voor een tweede poging. Naar de bescheiden mening van uw webmaster staat de zon daar al te laag voor en dus kiest hij een positie aan de andere kant van het spoor. Let zeker ook even op de paardrijder die toevallig komt aanhobbelen. Nee, dat maakt geen deel uit van het officiële programma :-)
Nadat iedereen in de bus is geklauterd, zou het richting restaurant gaan, maar tegelijkertijd komt er een fantastische volle maan op. We rijden dus nog even langs het station van Thaba'Nchu om daar iets mee te doen. Voordat we de maan in beeld brengen, wordt eerst nog snel dit staatsieportret van de 15F 2976 met haar goederentrein in de avondschemering gemaakt. En zo hebben we toch nog een (soort van) glintshot :-)
Sfeertje! Terwijl de maan langzaamaan hoger en hoger klimt, neemt een bermbrandje steeds grotere proporties aan. Dit brandje is niet door de stoomlocomotief veroorzaakt, maar kan er wel fraai mee in beeld worden genomen. De dag verliep wederom enorm moeizaam, maar kan tenminste met een knaller worden afgesloten!
° 22/07/24
Een nieuwe dag, een nieuw avontuur... Vandaag lijkt alles in orde voor een kickstart, totdat blijkt dat de loods van Transnet er nog niet is. Anders gezegd: de trein kan het station van Thaba'Nchu niet verlaten. Nu dat weer... De reisleiding besluit dan maar wat schijnvertrekken te organiseren tussen het perron en de eerste wissel. Dit achteraanzicht is daarbij nog wel sfeervol.
De lokale bewoners hebben meer oog voor de fotograferende toeristen dan voor de vertrekkende stoomtrein. Zo komt het natuurlijk wel lekker 'casual' over wanneer de stoomtrein een schijnvertrek maakt.
Het mooiste fotomotief in het station is ongetwijfeld deze watertoren. Van bovenaf lukt het om ook de trein in beeld te krijgen. Een lijnopname met een grote rookpluim zit er opnieuw niet in vandaag, maar zo ziet het er toch nog redelijk uit.
In afwachting van de loods die hopelijk eens komt opdagen, verhuizen we al richting een eerste fotopunt op een nabijgelegen heuvel. Uw webmaster besluit al snel om weer af te dalen en een fotopunt te zoeken te midden van imposante Agave-planten. Voor de dorpsbewoners moet de aanwezigheid van de groep fotografen op de heuvel toch maar een vreemd zicht zijn ;-)
De loods is nog steeds niet in zicht. Gelukkig komen er enkele buurtbewoners een babbeltje maken en deze vriendelijke jongeman wil ook wel poseren.
Na 10 uur komt de loods toch eens aan en weer twintig minuten later kan de trein vertrekken. Met dank aan de stoker lukt de beoogde opname van de stoomtrein in combinatie met de Agave's.
Het dorpje Thaba'Nchu gaat naadloos over in het gehuchtje Mokwena. De spoorlijn maakt hier enkele knappe bochten, waardoor wordt beslist om hier een volgend schijnvertrek in te lassen. We kunnen genieten van een knappe doorkomst, alleen volgt een uur later de koude douche: zo'n 30km verderop is de keteldruk zo laag dat men niet verder kan rijden. Er wordt uiteindelijk een dieselloc ingeschakeld om de trein tot in het station van Tweespruit te slepen.
In Tweespruit aangekomen, worden we met enkele deelnemers uitgenodigd om een foto van de vuurkist te komen maken. Na het opendraaien van de aanjager wordt duidelijk hoe slecht de toestand van het vuur is. De steenkool blijkt van een erg slechte kwaliteit, waardoor het rooster continu dichtslibt. Het bizarre is dat de 25NC ook van deze kolen gebruik maakte, maar die locomotief blijkt daar toch minder gevoelig aan. Hoe dan ook: op deze manier is het op de 15F onmogelijk om de ketel op druk te houden. De berg kolen net achter de vuurdeur is trouwens veroorzaakt door de mechanische stoker op de locomotief. Deze rotsituatie valt de ijverige bemanning dus écht niet aan te wrijven.
De bemanning bestaat uit enkele vrijwilligers die her en der in Zuid-Afrika regelmatig met stoomtreinen rijden. Vandaag worden ze geholpen door Tony 'Ashcat', een Australiër die meerdere jaren als stoker bij de Zuid-Afrikaanse spoorwegen heeft gewerkt. Ondanks al zijn inspanningen krijgt zelfs hij de druk niet omhoog.
De blik van zijn collega-stoker spreekt boekdelen... Het is aandoenlijk om te zien met wat voor ijver deze mensen de situatie nog hebben proberen te redden om zich uiteindelijk toch gewonnen te moeten geven...
° 23/07/24
Naar vandaag hebben veel deelnemers ongetwijfeld uitgekeken, we bevinden ons nu in "Sandstone": in zekere zin een uit de kluiten gewassen boerderij waar men naast agricultuur ook een heus voertuigenmuseum heeft opgezet. Men heeft er dan ook enkele smalspoorlijnen aangelegd, waardoor de tijden van de Afrikaanse smalspoortreinen kunnen worden herbeleefd. We vliegen er meteen stevig in: net voor zonsopgang verlaat de NG 15 17 Hoekfontein met een fotogoederentrein naar Grootdraai.
Enkele minuten later volgt ook de NGG 13 49 met een goederentrein van Hoekfontein naar Grootdraai. Eindelijk ochtendstoom op de lijn, daar moesten we even op wachten! Dus alles gaat goed zeg je? Bijna dan toch... Nadat een groot deel van de groep al coronasymptomen vertoonde, heeft vandaag ook uw webmaster prijs. Door de nodige pauzes in te lassen, kan hij tenminste nog zijn opnames maken. Stel je eens voor dat er deze reis gewoon één dag zorgeloos zou worden gehobbied...
Genoeg geklaagd, we gaan er ook vandaag weer het beste van proberen te maken. De NGG 13 49 trakteert ons alvast op een indrukwekkende rookpluim. Uw webmaster bekent: hij is eigenlijk grote fan van de Garratt-locomotieven. Op kaapspoor zijn er anno 2024 in Zuid-Afrika geen exemplaren meer rijvaardig, maar op het smalspoornet van Sandstone kunnen ze gelukkig nog in actie worden beleefd.
De zon staat in een perfecte positie om met de drone de volledige schaduw van de stoomtrein mee op de foto te krijgen. Op zo'n moment twijfelt uw webmaster niet lang natuurlijk ;-)
Na door de keerlus te zijn gereden, mag de NG 15 17 weer van Grootdraai (vanwaar toch die naam?) naar Hoekfontein rijden. Het mechanische sein is helaas niet in dienst, maar vormt toch een knap motief om samen met de trein te worden gefotografeerd. De indrukwekkende rookpluim vervolledigt het beeld.
Lesotho is als land een buitenbeentje: het is een binnenstaat (een land dat nergens aan de zee grenst) én het heeft maar één buurland. Tijdens een volgend schijnvertrek van de NG 15 17 krijgen we enkele stoere rotsformaties van dit relatief kleine land mee in beeld.
Door wat uit te zoomen, kan ook deze knappe Bristol L bus uit 1947 mee in beeld worden genomen. Deze bus heeft jarenlang in het stadje Welkom haar diensten bewezen en mag nu op Sandstone genieten van een oude dag.
Wat later krijgt de NGG 13 49 weer alle aandacht nadat ook zij de keerlus heeft genomen. De Lesothaanse heuvels verdwijnen bijna volledig achter de imposante rookpluim van de Garratt.
Vervolgens verschijnen deze ossen met een kar ten tonele. Het zijn "Afrikaner": inheemse Zuid-Afrikaanse runderen die door runderpest in het begin van de 20e eeuw bijna uitgestorven waren, maar tegenwoordig gelukkig weer in opmars zijn. Nu ja, zolang ze niet van alle stieren ossen maken uiteraard ;-)
Nadat het ochtendprogramma is afgelopen, gaat het richting Hoekfontein, het centrale station van Sandstone. Met een aantal deelnemers "vergissen" we ons van bus en reizen we mee op de oldtimerbus. Onderweg komen we de ossen met kar nogmaals tegen. Sfeerbeeldje! Eenmaal aangekomen in Hoekfontein voelt uw webmaster zich écht belabberd en kan hij gelukkig anderhalf uur slaap inhalen. Zelfs zonder test is het voor hem wel duidelijk welk virus hij heeft opgelopen.
Enkele uren later gaat de safari verder. Garratt NGG 13 49 nadert het museumterrein van Hoekfontein en probeert nog snel deze ezels met kar in te halen. De ezels wonnen ;-) Het paard op de achtergrond trekt er zich allemaal niet veel van aan en graast rustig verder.
Na een nieuwe (slaap)pauze is ook een tweede Garratt onder druk. De NGG 16 153 mag iets later dan ook met een goederentrein van Hoekfontein naar Vailima op pad. Onderweg wordt de fototrein ingehaald door deze Ford F1. Tof is dat de pickup niet overdreven gerestaureerd is, waardoor hij rondrijdt met een mooi patina.
Wat verderop staat de chauffeur van de pickup aan een overweg te wachten totdat de trein voorbijpuft. Je ziet het hem denken: 'had ik nu maar iets meer gas gegeven, dan stond ik nu niet op die trage trein te wachten!".
We bevinden ons op het steilste stuk van de smalspoorlijn naar Vailima. De NGG 16 153 moet hier erg hard haar best doen om haar trein op snelheid te houden. De stoker jaagt er ondertussen de nodige calorieën door, wellicht niet alleen via de vuurkist van de Garratt.
Na aankomst in eindstation Vailima neemt de Garratt water en wordt er omgelopen. De trein wordt hierna tot aan de stootbok opgedrukt voor een schijnvertrek met glintshot. Er zijn dromen om de lijn nog te verlengen, dus wie weet ontstaan er nog wel nieuwe fraaie motieven in deze omgeving? Het ziet er nu alleszins al erg knap uit!
Er wordt beslist nog een laatste schijnvertrek te doen bij zonsondergang. Uw webmaster is bekaf door die verdomde corona, maar perst de laatste energie uit zijn lijf om samen met enkele andere deelnemers een heuveltje te beklimmen. Met wat zoom kan tijdens dat laatste schijnvertrek deze opname worden gemaakt. Los van dat stomme virus dat op de actiefste dag van deze stoomsafari toeslaat, kan er eindelijk eens worden genoten van een dag met redelijk wat stoomtreinactie!
Net voordat we instappen in de bus, daagt dit voertuig nog op. Sja, dat moet natuurlijk toch nog snel worden gefotografeerd! Na het avondeten zal uw webmaster meteen met koorts in bed kruipen en 10u aan een stuk slapen. Gelukkig voelt hij zich de dag erna weer een stuk beter.
° 24/07/24
Normaal zouden we maar één dag op Sandstone blijven, maar door de problemen bij de kaapspoorlocomotief 15F 2976 om haar druk te houden met de geleverde kolen, wordt naarstig naar een oplossing gezocht en dus wordt er nog een extra fotorit rond Sandstone ingelegd. Voordat het zover is, wandelt uw webmaster naar deze kandelaar voor een foto in de ochtendschemering.
De gekozen plaats voor de ochtendopname doet het voor uw webmaster beter op video dan op foto (u vindt die opname onderaan deze reportage). Bij het passeren kan van opzij wel nog dit sfeerbeeldje worden gemaakt. We zien de NGG 16 153 met een goederentrein van Hoekfontein naar Vailima nabij Mooihoek.
De volgende locatie biedt naar de bescheiden mening van uw webmaster véél meer potentieel, zowel van in de lucht als gewoon vanop de begane grond. Met de drone vormt de berg op de achtergrond alleszins de ideale achtergrond voor de hardwerkende Garratt.
Zo'n honderd meter verderop staat uw webmaster met zijn fototoestel klaar om dezelfde trein nogmaals te fotograferen. De plaatsnaam Mooihoek dekt hier alleszins de lading: wat is dit een geweldige locatie om treinen te fotograferen!
Er wordt nog een laatste schijnvertrek georganiseerd voordat de locomotief water moet gaan nemen aan het eindpunt in Vailima. Ook nu weer wordt er een stevige hoeveelheid kolen op het vuur gegooid, waardoor de rookpluim bijzonder imposant is.
Na het omlopen en waternemen in Vailima, gaat het weer terug richting Hoekfontein. De bemanning mag de Garratt nu grotendeels bergaf laten rollen, maar net na het vertrek moet toch nog één klim worden gemaakt. Laat dit nu nét een erg mooi fotopunt zijn...
We nemen afscheid van Sandstone aan dit vijvertje nabij Hoekfontein. Met een schitterende weerspiegeling in het water laat de NGG 16 153 nog een allerlaatste keer zien wat ze in haar mars heeft. Bij deze ook nog eens een grote (rook)pluim voor wat de mensen van Sandstone realiseren, deze plek is een bezoek méér dan waard!
° 25/07/24
Onze tijd in Sandstone werd gebruikt om een oplossing te vinden voor het vervolg van ons fotoprogramma op kaapspoor. De levering steenkool voor deze stoomsafari bleek goed te werken op de 25NC 3437, maar leverde veel problemen op bij de 15F 2976, zoals hogerop in deze reportage werd beschreven. Gelukkig kon dus worden geregeld dat de 25NC 3437 de rest van het programma zou uitvoeren, deels met de 15F op sleep. We zien hier de aankomst van de 25NC met enkele goederenwagens uit Bloemfontein in Tweespruit. Rechts staat de onfortuinlijke 15F 2976 onder stoom, te wachten om in tweede positie mee te mogen rijden in de goederentrein.
Eenmaal dat de trein is gevormd, volgt vrij snel het vertrek richting Modderpoort. De 25NC 3437 mag haar kunsten tonen, terwijl de 15F 2976 zich vrij gedeisd houdt om de druk voor zover als mogelijk te behouden. We zien de trein een eerste keer nabij Ormonde. Helaas is ook nu het onheil weer niet ver weg: de 25NC heeft opnieuw de neiging om te gaan 'pruimen'. De 25NC heeft de cilinderspuiers dan ook vol open bij passage van de groep fotografen. Jammer, maar tijdens deze tour is het op kaapspoor al een kwestie van tevreden te zijn met wat we nog wél krijgen.
Drie dagen geleden stonden we met een kleine delegatie al eens onder deze boom in Westminster te wachten op de 15F die uiteindelijk niet zou opdagen (toen bleef de trein voor Tweespruit hangen). Vandaag lukt het toch om op dit knappe punt de trein te vereeuwigen. Ook hier begint de 25NC weer te pruimen, maar kan nog nét op tijd een foto worden gemaakt alvorens de cilinderspuiers worden geopend. Af en toe zit het ook mee...
Na Westminster nadert de trein ook Marseilles (we verzinnen het niet!). Vanop een heuvel worden we getrakteerd op dit schouwspel. De rook op de achtergrond is helaas geen volgende stoomtrein, maar een bermbrand die werd veroorzaakt door onze fototrein. De watertruck die onze 25NC zou bevoorraden wordt ter plekke gestuurd om die brand te gaan blussen. Dit alles zorgt ervoor dat we nu redelijk lang zullen moeten wachten tot er een verse lading geschikt water voor de tenders wordt aangevoerd. En nee, de vijver op de achtergrond brengt helaas geen soelaas...
Dus u geloofde niet dat we ons daadwerkelijk in Marseilles bevinden? Het stationsnaambord laat zich mooi met de trein vereeuwigen op het moment dat de trein lichtjes naar voren wordt gedirigeerd voor de fotografen. Dit zou ook ineens de laatste foto van deze reis worden waarop de 15F zich op eigen kracht beweegt...
De vorige foto werd kort na de middag gemaakt. Hoopvol trokken we hierna naar een van de mooiste fotopunten van deze reis. Geduldig werd afgewacht tot de trein verder zou rijden, maar een chef uit Bloemfontein stak er uiteindelijk een stokje voor... De pilot zou over zijn uren dreigen te gaan en dus werd hij gesommeerd om de rit niet verder te zetten dan Marseilles. Bijzonder gefrustreerd om de gemiste kans aan dat wondermooie punt waar we geen trein gaan zien, trekken we terug naar het station. Daar moeten we ons tevreden stellen met dit schijnvertrek in het allerlaatste avondlicht.
° 26/07/24
Een dag later bevinden we ons in hetzelfde Marseilles. Ondertussen is beslist om de 15F 2976 hier met enkele wagens achter te laten. De aanwezige vrijwilligers blijven zich inzetten om te redden wat er te redden valt. Op deze foto zien we machinist Gary Ruddy bezig met het smeren van de 25NC 3437. Uw webmaster heeft enkel maar lof over het doorzettingsvermogen van deze mensen! Ondanks alles blijven ze zich ten volle geven om de tour te doen slagen.
Ook vandaag is het weer maar eens wachten op de pilot en dus worden er maar wat sfeerbeelden gemaakt.
Tegen dat het te warm is voor witte rookpluimen (het dagelijkse riedeltje...), arriveert de loods en gaat het opnieuw richting Modderpoort. Aan de uitrit van Marseilles laat de lokale veestapel zich gewillig fotograferen met de stoomlocomotief op de achtergrond. Had u al eerder een locomotief gezien waarvan de tender langer is dan de locomotief zelf? Zo'n Vanderbilt-tender blijft toch een érg apart zicht, maar is net als de Garratt's onlosmakelijk met het droge Afrika verbonden.
Deze varkens zijn jaloers op de runderen van de vorige foto en dus worden ze ook even gefotografeerd alvorens het richting de volgende fotolocatie gaat.
Enkele kilometers verderop beklimmen we een kleine heuvel. De heuvels in de verte zijn erg knap, de donkere bomen net achter de trein kunnen uw webmaster iets minder bekoren doordat de stoomlocomotief nu minder afsteekt. Nu ja, de zon schijnt en de trein rijdt... Een spoorwegliefhebber moet anno 2024 in Zuid-Afrika blij zijn met wat hij krijgt.
Nabij Hoogfontein (what's in a name?) voelt de 25NC zich schijnbaar helemaal thuis, want plots begint ze weer te pruimen en wordt een hoop condens uit de schoorsteen gejaagd. Nog nét kunnen snel enkele foto's worden gemaakt alvorens de machinist de cilinderspuiers opent.
In Modderfontein wordt (net zoals in de hoogdagen van stoomtractie op deze lijn) watergenomen. Ook de kolenvoorraad wordt weer aangevuld. Dit is een tijdrovende klus, maar gebeurt grotendeels op het moment dat de zon toch érg hoog staat. Op het moment dat het licht door de lager wordende zonnestand weer mooi begint te worden, rijdt de trein verder naar Ficksburg. De reisleiding dirigeert ons naar dit knappe punt op zo'n 2km voorbij Modderfontein. Landschappelijk is het een van de mooiste locaties van deze tour. Genieten maar!
Met de drone wordt wat verderop nog een tweede opname gemaakt. Met maar 11 wagens heeft de 25NC wellicht niet bijzonder veel moeite. Gezien de problemen die we echter al hebben meegemaakt, speelt de reisleiding echter op veilig, want de hellingen zijn stevig op dit traject.
In Eerstekamp hebben we de trein weer ingehaald. Terwijl de groep rechts voorbij de bocht gaat staan, besluiten we (omwille van de slagschaduwen op de andere positie) met de Nederlandstalige delegatie van de groep op dit punt te gaan staan. De trein laat zich hier weliswaar uitbollen, maar het licht is véél beter. Naar het schijnt lieten treinen zich vroeger ook wel eens uitbollen, dus het is nog authentiek ook ;-)
We naderen het dorpje Clocolan en maken hier nog een opname in het laatste zonlicht van de dag. Vlakbij de deelnemersgroep begint de locomotief opnieuw te pruimen. Het lukt nog nét om deze opname te maken vooraleer het openen van de cilinderspuiers roet in het eten (of is het eerder condens op de foto?) gooit.
Na aankomst in Clocolan, wordt de dorst van onze stomer meteen gelest met een verse dosis water voor haar tender. Gelukkig gaat dit goed vooruit en kan de 25NC de reis naar Ficksburg al snel verderzetten. Onder een typisch Afrikaanse avondschemering brengt de machinist zijn trein weer in beweging. Zo wordt ineens deze erg geslaagde dag afgerond.
° 27/07/24
Vandaag staat er normaal geen stoomactie meer op het programma, maar omdat we nog altijd geen lijnopnames met ochtendstoom op kaapspoor hebben, wordt een ultieme poging ondernomen. Met succes! Nabij Vailima (herinnert u zich de berg op de achtergrond?) kan vanop een viaduct deze opname worden gemaakt van de passerende 25NC 3437. Eindelijk kunnen we genieten van een volwaardige stoompluim boven de locomotief, diep in de verlengingen van een erg lastige wedstrijd...
Meteen wordt de groep naar een tweede locatie gedirigeerd en wordt een volgend geslaagd schijnvertrek georganiseerd. Het kan dus toch: ochtendstoom op kaapspoor in Zuid-Afrika anno 2024!
We rijden met de bussen naar een bekende fotolocatie aan de andere kant van Ficksburg om hier een ultiem schijnvertrek te beleven. Volledig in stijl met de rest van de tour loopt het alsnog een laatste keer mis: hoewel er geen andere trein in de wijde omgeving te vinden is (er rijdt hier immers geen regulier treinverkeer meer...), verleent de infrastructuurbeheerder onze trein geen toegang tot het baanvak. En zo zit er niet anders op dan ons tevreden te stellen met deze foto van een jonge herder die wel even wil poseren.
Stampende stomers
Op 20 juli verlaat de 25NC 3437 het station van De Brug met een goederentrein naar Bloemfontein.
Net voor zonsondergang nadert de 15F 2976 het station van Thaba'Nchu met een goederentrein uit Bloemfontein. 21 juli 2024.
Een dag later en zo'n 2km verderop zien we dezelfde trein van Thaba'Nchu naar Tweespruit rijden.
Op 24 juli 2024 heeft de NGG 16 153 grote moeite om deze helling voorbij Mooihoek te overwinnen met haar goederentrein van Hoekfontein naar Vailima.
