Tijdens een rondreis op Java in 2010, waarbij uw webmaster en reisgezel Hans Valkenaers verschillende suikerraffinaderijen met stoomtractie bezochten, waren er ook enkele mogelijkheden om speciale ritten bij locale musea mee te maken. Dit dankzij de zeer gewaardeerde hulp van Rob Dickinson en John Raby die op hetzelfde moment een rondreis voor spoorwegliefhebbers op Java organiseerden.
In deze reportage ligt de nadruk op stoomlocomotieven in actie. Hoewel er op Java ook veel stoomlocs opgesteld staan in musea en parken, verkiest uw webmaster traditiegetrouw enkel die foto's te tonen die realistische situaties uit het verleden nabootsen. Java is op dat vlak ook een interessant eiland: in tegenstelling tot de musea in eigen land, houdt men er aan om historisch verantwoorde samenstellingen op de baan te brengen. Verder zijn de museumlijnen zelf ook op schitterende locaties gelegen: de spoorlijn vanuit Ambarawa naar Bedono kent een groot stuk met tandrad vanwege de grote helling, de lijn van Purwosari naar Plumbon voert over (!) de hoofdstraat van de stad Solo. De spoorlijn vanuit Cepu naar Gubug Payung loopt dan weer door een woud met teakbomen op een groot stuk van het traject.
Los van het prachtige smalspoorgeweld, is Java ook gewoon een geweldig land om te bezoeken: de palmbomen brengen je in een geweldige vakantiestemming en de supersympathieke mensen geven je overal een welkom gevoel. U leest het al: Java heeft op uw webmaster indruk nagelaten. Hopelijk is dit ook bij u het geval na het lezen van deze reisreportage...
Ambarawa
We beginnen deze museumtour te Ambarawa, waar zich een museum bevindt dat momenteel nog door de nationale spoorwegmaatschappij wordt uitgebaat, maar dat wellicht door de locale autoriteiten zal worden overgenomen in de toekomst. Dit hoeft geen slecht nieuws te betekenen, want dit museum heeft erg veel potentieel. Het is gesitueerd nabij toeristische trekpleisters zoals hindoetempels uit de 8e en 9e eeuw. De hier getoonde spoorlijn van Ambarawa naar Bedono ligt in een prachtige omgeving. Sinds het bezoek van uw webmaster is er een tweede traject in dienst genomen van Ambarawa naar Tuntang, ze zijn dus duidelijk op de goede weg met dit museum!
° 22/07/10
|
|
Eventjes het niveau van deze reportage opkrikken met dit setje spoorkrikken dat we tegenkwamen in een magazijn van de locloods in Ambarawa. De messing bouwplaatjes onderaan op de foto zichtbaar leren ons dat deze krikken vervaardigd werden in de Sächsische Maschinenfabrik te Chemnitz.
|
|
Het sympathieke personeel van onze fototrein is er helemaal klaar voor. Nog eventjes van de rust genieten en dan zullen we maar eens vertrekken zeker? Van veiligheidsschoeisel hebben ze hier duidelijk nog niet gehoord :-)
|
|
Hier is ze dan, onze hoofdrolspeelster voor de komende twee dagen: loc B2503. Deze loc werd in het Duitse Esslingen gebouwd in 1902 en werd als loc 231 geleverd aan de Nederlands Indische Spoorweg Mij. Deze dame werd speciaal gebouwd voor de lijn waar ze nu nog altijd dienst doet. Kijk, zo heeft uw webmaster het dus graag: een volledig historisch verantwoorde inzet!
|
|
Op deze foto ziet u duidelijk dat locomotief B2503 geschikt is voor tandradrail. Op het vlakkere traject doet deze locomotief dienst zoals een gewone stoomlocomotief: enkel de onderste cilinders zijn dan in werking. Op het tandradgedeelte worden ook de bovenste cilinders in werking gesteld op een iets lagere druk. Geweldig om dit mechanisme aan het werk te zien!
|
|
Op het moment dat de locale jeugd doorheeft dat er een speciale rit gaat vertrekken, willen ze maar al te graag meerijden. Zo krijgt de trein meteen ook een iets realistischer uitzicht, dus wat de aanwezige fotografen betreft is dat allemaal prima zo.
|
|
In het station / museum zijn er nog verschillende zaken die aan het koloniale Nederlandse tijdperk herinneren. Zo zien we deze originele oerhollandse Alkmaarsche handelinrichting in een schuilhokje op het perron. Dit stadje was overigens vrij belangrijk in het koloniale tijdperk, o.a. doordat er zich hier enkele forten van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger bevonden.
|
|
Terwijl op het perron Javaanse muzikanten de sfeer erin houden met geweldige locale muziek, amuseren wij ons met het vertrek van loc B2503 met haar trein naar Bedono. Door de golfplaten zou je het misschien niet zeggen, maar het station heeft toch een duidelijk herkenbare Hollandse architectuur die zich vooral verraadt in de gietijzeren gebinten.
|
|
Slechts één schoonheidsfoutje verraadt dat dit geen authentieke trein is: er zitten geen reizigers op... Verder ziet het er toch écht wel authentiek uit :-)
|
|
Te Jambu loopt de locomotief om, zodat ze haar treintje verder de helling op richting Bedono kan duwen. De trein slepen bij deze grote helling zou immers fatale gevolgen kunnen hebben bij een koppelingsbreuk... We zien de loc hier net aan de start va het tandradgedeelte op dit prachtig bruggetje. Dit is wellicht ook het bekendste fotopunt op de lijn.
|
|
We bevinden ons nu op het steilste gedeelte van de klim, vlak voor Bedono bedraagt die zo'n 65 promille! Het locje duwt de trein zonder problemen naar boven, ze krijgt er wel serieuze dorst van. Ze zal dan ook water nemen op het eindpunt te Bedono, wat trouwens met 711m het hoogste station is van het Javaanse spoorwegnet.
|
|
Als spoorwegliefhebber is het vaak hollen om een goed fotopunt te bereiken voor de trein daar passeert. Dat je hier niet te hard bij mag nadenken op eilanden als Java bewijst deze foto van dit lieflijke beestje dat haar web gespannen heeft voor een vette maaltijd. Overigens hebben ze uw webmaster altijd geleerd dat een spin 8 poten heeft, terwijl hij er hier maar 5 telt. Is dit beest nu echt 3 poten kwijt of zijn er 2 onzichtbaar op de foto? Eentje ontbreekt er alleszins...
|
|
Ok, zo kan het dus ook... De buurtbewoners van de museumspoorlijn gebruiken deze karretjes om groenten naar boven te vervoeren. Het naar beneden rijden gaat net iets vlotter zoals deze jongeren maar al te graag tonen.
|
|
De shift zit er weer bijna op moet deze stoker denken. Veel moet hij niet meer doen, want het gaat nu continu bergaf tot de thuisbasis Ambarawa. Met het waterniveau in de ketel zit het trouwens ook wel goed, aan het peilglas te zien.
|
° 23/07/10
|
|
Een dagje later wordt in alle vroegte nog een tweede slag naar Bedono gemaakt. Door de andere zonnestand kunnen nu uiteraard hele andere foto's gemaakt worden, zoals deze lichte glintshot bij het buitenrijden van Ambarawa. Ochtendstond heeft duidelijk weer goud in de mond :-)
|
|
In Jambu zijn enkele boeren druk bezig met het uitdiepen van de irrigatiekanaaltjes voor hun rijstvelden. Dit is natuurlijk een leuk motief voor de B2503 die een schijnvertrek ter hoogte van het stationnetje maakt. Overigens is het voor uw webmaster hier opletten geblazen: doordat de rijstvelden onder water staan, is het een kwestie van behoedzaam over de kleine dammetjes ter afscheiding van die velden te wandelen op een manier dat ze niet doorzakken.
|
|
Deze brug werd gisteren ook al gefotografeerd, maar dan langs de andere kant. De loc is ondertussen weer omgelopen en duwt haar trein nu richting Bedono. De typische tropische bomen geven het geheel toch een schitterend extraatje...
|
|
Na aankomst in Bedono wordt na het water nemen meteen teruggekeerd naar Ambarawa. Zo'n kilometer vanaf het station ligt deze leuke bocht, waar de B2503 boven enkele landelijke huisjes gefotografeerd kan worden. De trein rolt dan wel naar beneden, maar de loc moet toch haar best doen om de grip niet te verliezen en levert dus tegendruk op het tandradsysteem.
|
|
Nog eentje om het af te leren, gewoon omdat dit zo'n schandalig knap treintje op een al even mooie spoorlijn is. We bevinden ons in het gehucht Klarahan op enkele kilometers voor Ambarawa.
|
|
Onderweg naar het eindpuntje passeren we deze boer die met licht gereedschap zijn rijstveld aan het bewerken is. Azië puur, compleet met het typerende hoedje :-)
|
|
Solo
Net toen uw webmaster bezig was met het organiseren van zijn reis naar Java, kwam hem ter ore dat locomotief C1218 van het museum te Ambarawa naar het stadje solo was overgebracht om daar charterritten uit te voeren op de zijlijn van Purwosari naar Wonogiri. Dit was ook Rob Dickinson ter ore gekomen en hij organiseerde prompt een rit met deze loc tussen Purwosari en Plumbon. Ook hier geldt weer een woord van dank dat we aan deze charter mochten deelnemen, het werd zonder meer een onvergetelijke ervaring.
° 25/07/10
|
|
Met veel moeite baant de C1218 zich een weg door deze locale markt, wat toch echt wel een iconisch beeld oplevert van het straatleven in Azië. Ondertussen kijkt brigadier-generaal Slamet Riyadi met het pistool in de hand fier voor zich uit. Geloof het of niet, maar over dit straatspoor rijdt er iedere dag ook nog een gewone reizigerstrein!
|
|
Het inritsein van het stationnetje Solo-Kota staat op veilig voor de C1218. Toch moet de machinist erg attent zijn met al die Javanen die in en veel te dicht langs de sporen lopen. Wellicht hebben ze hier nog nooit van diensten als "Securail" gehoord? Houden zo!
|
|
In het stationnetje aangekomen, zijn de kinderen maar wat enthousiast om eens een kijkje in de trein te nemen. Zouden er hier ook buurtbewoners klacht indienen omdat ze teveel lawaai maken tijdens het spelen?
|
|
Na haar dorst te hebben gelest, rijdt de C1218 nog enkele kilometers verder tot Plumbon voor nog enkele fotostops. Net buiten het station staat dit knappe inritsein tussen een aantal typisch Javaanse huisjes. Zelfs een becak (bij ons beter bekend onder de Indische naam riksja) mag niet op de foto ontbreken :-) Hoe vol ze de watertanks in het station gevuld hebben, blijkt wel uit het wegstromende water door de lichte verkanting van het spoor.
|
|
Bij de vorige foto zou u kunnen denken dat uw webmaster de waanzin nabij was, door in het vrije ruimteprofiel te gaan staan voor een foto van een rijdende trein. Op deze spoorlijn rijden de treinen écht trager dan stapvoets door de vele wandelaars over het spoor. Deze bewoner is bijvoorbeeld met zijn ganzen onderweg over het spoor. Ja, als machinist moet je hier toch redelijk veel gewoon zijn...
|
|
We nemen nog een laatste foto van de C1218 aan dit erg Chinees aandoende huis langs het spoor in Plumbon. Of er daadwerkelijk Chinezen in wonen, is niet zeker, hoewel er erg veel Chinezen op Java beland zijn. Wat er ook van zij, het is een prachtig fotopunt om deze bijzondere fotorit mee af te ronden.
|
|
Cepu
Nabij het stadje Cepu bevindt zich een zeldzaamheid voor Java: een spoorlijn met onze westerse spoorbreedte van 1435mm. Nog bijzonderder is dat deze spoorlijn voor het transporteren van gekapte bomen gebruikt werd, een toepassing die nu net schreeuwt om smalspoor. Al een geluk dus dat dit pareltje wordt behouden voor het nageslacht! Tot eind jaren '90 vond er frequent vervoer plaats op deze lijn, de officiële buitendienststelling volgde in 2002. Toch reden er aanvang 2010 ook nog een aantal houttreinen nadat er bomen waren gesneuveld tijdens het regenseizoen. Ondertussen werd het net dat ooit 300km spoor kende wel ingekort tot de huidige lengte van 30km, wat nog altijd niet mis is voor een museumlijn.
° 27/07/10
|
|
's Morgens in alle vroegte is een locje van Du Croo & Brauns uit 1950 bezig met het samenstellen van de goederentrein waarmee we zo dadelijk de lijn op gaan. We zien het treintje hier op het aansluitspoor naar het depot.
|
|
Het is nog redelijk fris naar Javaanse normen, zodat we zelfs getrakteerd worden op witte stoom! Dat schreeuwt om nog een sfeeropname van dit mooie locje terwijl het druk bezig is met rangeren. Let ook weer op het obligate hoopje zand op de bufferbalk. Dit systeem wordt duidelijk niet enkel in de raffinaderijen gebruikt op Java.
|
|
En we zijn vertrokken... Het eerste deel van de rit wordt met twee locomotieven gereden: de eerder getoonde Du Croo & Brauns en loc B "Bahagia". Vanuit Cepu gaat het enkele kilometers tender voor tot Batokan, waarna er omgelopen wordt. Meteen daarna volgt deze fotostop waarvan je je toch kan afvragen of de trein het spoor niet bijster is.
|
|
Enkele meters verderop breekt de zon door op het moment dat de trein aan deze houtoverslagplaats passeert. Jaja, het betreft hier een museumtrein! Waarom is dit bij ons onmogelijk?
|
|
De beide locjes keren nu terug naar het depot om water te nemen. Het kleine Du Croo en Brauns-locomotiefje zal daarna in het depot worden afgesteld. Omdat we nu toch een uur moeten wachten, besluit uw webmaster eens een wandelingetje te maken in een nabijgelegen wijk. De fotomogelijkheden vliegen hem om de oren, zoals achterin een locaal winkeltje waar deze man rustig in zijn zetel zit. Tijdloos...
|
|
Wat verderop vinden we een school, waar uw webmaster meteen bij het schoolhoofd wordt uitgenodigd. Na de vraag om eens in een klas te mogen kijken, wordt prompt een groepsfoto van alle leerlingen met hun leraren op de speelplaats georganiseerd. Wat later gaat de les verder en kan uw webmaster alsnog een Javaanse collega in actie fotograferen tijdens een les Engels. Leuk detail: de lerares leest de zinnen gewoon af, om een conversatie met uw webmaster te voeren duidt ze een meisje aan dat als tolk mag fungeren. Dat meisje is met een sterk verhaal naar huis gegaan die avond, maar op uw webmaster heeft dit schoolbezoek toch ook een diepe indruk nagelaten. We beseffen te vaak niet hoe goed we het hier hebben...
|
|
Hoe primitief het leven op Java is, blijkt ook weer uit deze foto. Terwijl de runderen grazen in de weide, zoekt deze boerin verkoeling in een wel erg primitieve boerderij. Uw webmaster weet niet met zekerheid of dat haar enige woning is, maar toch is duidelijk te zien dat er een trap naar boven leidt en dat dat een soort van slaapkamer moet vormen. Toch lacht ook deze vrouw naar de passerende fotograaf. Het stemt allemaal tot nadenken...
|
|
Ondertussen zijn we weer op pad met onze fototrein en heeft loc B alweer dorst gekregen. Dit zal wel iets te maken hebben met de bijzonder zware helling naar Gubug Payung. Terwijl het begeleidende personeel een ongewilde douche krijgt, kunnen wij ons even concentreren op deze leuke stoomloc. Haar bijnaam is "Bahagia" wat Indonesisch is voor "gelukkig". Ze werd gebouwd in de fabriek van de Berliner Maschinenbau in 1928, midden in het interbellum dus.
|
|
Na de watername rijden we in een trek door naar Sambong, waar de meegereisde houthakkers ons tonen hoe de treinen op dit netwerk traditioneel geladen werden. Dat dit geen licht werk is, moge duidelijk zijn... Leuk detail: de gekapte boomstammen werden verzameld op de speelplaats van een locaal schooltje. U kan zich wel inbeelden hoe aandachtig de leerlingen waren, terwijl een groep westerlingen dit laadproces fotografeerden op hun speelplaats.
|
|
Uiteraard duurt het handmatige laden wel eventjes. Het is dus geduldig wachten tot de zon doorbreekt om een sfeerbeeldje van de trein naast de school te kunnen maken. De donkere wolken op de achtergrond komen helaas de verkeerde richting uit. Tijdens het vervolg van de rit worden we dan ook getrakteerd op een tropische regenbui, waarbij we gelukkig net op tijd enkele bananplanten tegenkwamen, waarvan de bladeren verdacht goed als paraplu kunnen dienen.
|
|
Aan het eindpunt van de lijn bevinden we ons in een arboretum van meer dan honderd jaar oude teakbomen. Ook hier mag loc B haar dorst weer lessen via deze originele watertoren. Toch een knap zicht om de loc hier in het midden van de jungle te zien staan...
|
|
We rijden nu gewoon achteruit richting Batokan en Cepu terug. Tijdens deze rit worden er enkele fotostops uitgevoerd, zoals hier te Temengeng. De locale inwoners vinden het allemaal ok: zo beleven ze ook weer eens iets in dit rustige dorpje.
|
|
We ronden af in zwart-wit omdat het weer opnieuw omgeslagen is. Toch is het een bijzonder fraai zicht om de trein nog een laatste keer te zien op deze knappe brug te Brosot. Momenteel kent dit netwerk slechts een beperkt gebruik, vooral door spoorwegliefhebbers. Het is te hopen dat er manieren gevonden worden om deze spoorlijn ook bij het brede publiek bekender te maken, zodat ze een mooie toekomst tegemoet gaat.
|
|
Index
|
